Στον εξώστη της εστίας,
έτοιμοι για αναχώρηση

Τα φώτα του Ηρακλείου
από τον εξώστη της εστίας

Το προαύλιο του ναού, ο αστερισμός
του Σκορπιού και ο Κρόνος (επάνω αριστερά)

Ο τρούλος του ναού
και αστερισμοί

Η Μεγάλη Άρκτος

Η Σελήνη (τελευταίο τέταρτο)

Ένα πρόχειρο δείπνο στην κουζίνα,
υπογείως του Ι.Ν. Αγίου Πνεύματος

Οι 5 φοιτητές
από την Αστρονομική Ομάδα

Ξημέρωμα της Κυριακής
στα δωμάτια

Ο λόφος με τον Ι.Ν. του Αγίου Πνεύματος

Μονοπάτι με συστάδες δέντρων και λουλουδιών

Ο λόφος με τις εστίες

Το εκκλησάκι του Αποστόλου Παύλου

Στιγμές χαλάρωσης
κατά το πρωινό γεύμα

Θέα προς το Ηράκλειο

Παιδική χαρά

Εφηβική χαρά

Λικνιζόμενοι με το "διαστημικό αυγό"

Τρεις πάπιες, μα τι πάπιες!

Ιώδης ίριδα

Παρατήρηση του Ήλιου
με ειδικά φίλτρα

...επίμονη παρατήρηση του Ήλιου

Αναμνηστική φωτογραφία
με το τηλεσκόπιο σε πρώτο πλάνο

The sky watcher Καψάλης

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Με ανυπομονησία περιμέναμε όλη τη χρονιά το Σαββατοκύριακο της αστροπαρατήρησης, τη στιγμή που θα ανηφορίζαμε στις κατασκηνώσεις του Αγίου Τίτου στη Ρογδιά, μαζί με την Αστρονομική Ομάδα Φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης και το τηλεσκόπιό τους για να παρατηρήσουμε τον έναστρο ουρανό και να του «κλέψουμε» μερικά από τα μυστικά του, εκείνα που μάθαμε στον Όμιλο Αστρονομίας.

Έτσι, το απόγευμα του Σαββάτου 9 Μαΐου, επιβιβαστήκαμε στο mini-bus γεμάτοι συγκίνηση για τη μικρή μας περιπέτεια, κουβαλώντας μαζί μας τον απαιτούμενο εξοπλισμό: υπνόσακο, πρόχειρο βραδινό γεύμα, χοντρά ρούχα, φακό.

Όταν φτάσαμε στην κατασκήνωση ήταν ακόμα μέρα και μπορέσαμε να προσανατολιστούμε στον χώρο και να επιλέξουμε το προαύλιο του Ι. Ν. Αγίου Πνεύματος ως το παρατηρητήριό μας, ένα σημείο σχετικά απάνεμο, και με ανοιχτό ορίζοντα. Εκεί η Αστρονομική ομάδα τοποθέτησε το τηλεσκόπιό της και τον λοιπό εξοπλισμό (υπολογιστή και φωτογραφική κάμερα).

Καθώς η νύχτα έπεφτε, εμείς ταχτοποιηθήκαμε στα δωμάτια, έγιναν οι συστάσεις, άνοιξαν τα ταπεράκια με το γεύμα, κέρασε ο ένας τον άλλον και δημιουργήθηκε ένα θερμό και χαρούμενο κλίμα. Έτσι χαρούμενοι και μονιασμένοι κατηφορίσαμε τον λόφο των εστιών και ανηφορίσαμε τον λόφο του Αγίου Πνεύματος για την αστροπαρατήρηση. Προσεκτικά στο ανεβοκατέβασμα των λόφων και με ανοιχτούς τους φακούς, γιατί η νύχτα είχε ήδη απλώσει το σκοτεινό της πέπλο.

Τι όμορφη που ήταν η βραδιά, πόσο καθαρός ο ουρανός, πόσο φωτεινά τα αστέρια, τι γαλήνη, τι ησυχία γύρω μας! Η καρδιά μας σκιρτούσε με το θέαμα που γινόταν ακόμα πιο εντυπωσιακό όταν ένα πεφταστέρι διέσχιζε τον ουρανό΄αφήνοντας πίσω του μια φωτεινή ουρά. Λίγες στιγμές παρατήρησης και αναγνωρίσαμε τη Μεγάλη Άρκτο, τον Αρκτούρο, τον Πολικό Αστέρα (το αστέρι του Βορρά), τη Μικρή Άρκτο, τον Βόρειο Στέφανο, τον αστερισμό του Δράκοντα, την κόμη της Βερενίκης, τον αστερισμό των Διδύμων, με τα λαμπερότερα αστέρια του Κάστορα και ο Πολυδεύκη. Η λαμπρότατη Αφροδίτη, που οι παλιοί ονομάζουν «Αποσπερίτη» ή «Αυγερινό» ανάλογα με την ώρα που κάνει την εμφάνισή της, δέσποζε στη Δύση. Το τηλεσκόπιο στόχευσε προς αυτήν και αποκάλυψε ένα μοναδικό θέαμα: Η Αφροδίτη ήταν ένα «μισοφέγγαρο», είχε και αυτή φάσεις όπως η Σελήνη. Το γνωρίζαμε θεωρητικά πως αυτό συμβαίνει με τους εσωτερικούς πλανήτες, αλλά ήταν εντυπωσιακό όταν το παρατηρούσες μέσα από τον φακό. Ακολούθησαν και οι άλλοι πλανήτες: ο Δίας με τις πολύχρωμες ζώνες αερίων, περιβεβλημένος από 3-4 μεγάλους δορυφόρους -όλοι ευθυγραμμισμένοι και ο Κρόνος που επιδείκνυε με μεγαλοπρέπεια τους δακτυλίους του.

Οι φοιτητές άρχισαν να συζητούν με ενθουσιασμό και να προγραμματίζουν τις επόμενες παρατηρήσεις «τώρα να δούμε τον Μ81 και M82 και μετά τον Μ83…» καταλάβαμε ότι αναφέρονταν σε γαλαξίες. Και δεν ήταν εύκολο να δεις τους γαλαξίες, καθώς είναι τα πιο απομακρυσμένα ουράνια αντικείμενα… Μερικοί ήταν τόσο αχνοί που μόνο με την περιφερειακή όραση ήταν παρατηρήσιμοι. Αλλά τι θέαμα ήταν όταν κατάφερνες να τους δεις! Παρατηρήσαμε πολλούς σφαιροειδείς, έναν που έμοιαζε με πούρο, έναν άλλον σαν βελόνα, το σμήνος των γαλαξιών στον αστερισμό της Παρθένου (αλυσίδα του Markarian). Αλλά οι πλέον εντυπωσιακοί ήταν δύο σπειροειδείς που καταβρόχθιζαν ο ένας τον άλλον, ο γαλαξίας Whirlpool. Τον είχαμε δει και στο μάθημα σε βιντεάκι, όταν μαθαίναμε για τον κανιβαλισμό των γαλαξιών.

Το τηλεσκόπιο στόχευσε και σε πολλά αστρικά σμήνη: μερικά σφαιρωτά και ορισμένα ανοιχτά σε εντυπωσιακούς σχηματισμούς όπως αγριόπαπιας και πεταλούδας. Διατυπώθηκαν όμως και αντιρρήσεις για το σχήμα τους: κάποιος είπε πως δεν ήταν αγριόπαπια, αλλά ήταν ένας βάτραχος. Ήταν όμως κάτι… όπως όταν παρατηρούμε τα σύννεφα στον ουρανό που νομίζουμε ότι παίρνουν διάφορες μορφές.

Οι φοιτητές έδειχναν επαγγελματικό ζήλο στην αστροπαρατήρηση. Δεν ήθελαν να τους διαφύγει το παραμικρό, είχαν την υπομονή να στρέψουν ξανά και ξανά το τηλεσκόπιο σε ένα σημείο του ουρανού και να εστιάσουν καλύτερα, προκειμένου να πετύχουν το στόχο τους. Περίμεναν υπομονετικά να ανατείλουν διάφορα ουράνια σώματα για να τα παρατηρήσουν και αυτά, όπως το δίδυμο αστέρι Albireo στον αστερισμό του Κύκνου, που με το τηλεσκόπιο το διέκρινες ως ένα κόκκινο και ένα μπλε αστέρι. Θαυμάσιο ήταν και ένα πλανητικό νεφέλωμα, τα υπολείμματα δηλαδή ενός νεκρού αστεριού.

Θαυμάσια ήταν και η Σελήνη όταν ανέτειλε στος 01:45. Είχαμε την αίσθηση ότι το τηλεσκόπιο μάς μετέφερε στην επιφάνειά της –τόσο ξεκάθαρα τη βλέπαμε. Μάλιστα κάποιος από μας διατύπωσε και το αίτημα: «μήπως μπορούμε να δούμε και το σημαιάκι που άφησε ο Άρμστρονγκ;». Δικαιολογημένη η απορία, αλλά, όχι-δεν θα μπορούσε να είναι ορατό!

Το φως της Σελήνης θάμπωσε τα άλλα αστέρια, αλλά ως καλοί αστροπαρατηρητές δεν παραιτηθήκαμε από την παρατήρηση παρά μόνο όταν εξαντληθήκαμε σωματικά, γύρω στις 4 τα ξημερώματα. Αν αντέχαμε ακόμα 2,5 ώρες θα βλέπαμε και την ανατολή του Ήλιου. Αλλά νυστάζαμε τόσο πολύ και χωρίς άλλη σκέψη ανεβο-κατεβήκαμε άλλη μια φορά τους λόφους μέσα στη νύχτα για να αναπαυθούμε στα κρεβάτια μας.

Παραδόξως, ξυπνήσαμε σχετικά νωρίς την επομένη, γύρω στις 9. Πήραμε το πρωινό μας στην κουζίνα που βρισκόταν στο προαύλιο του Ι.Ν. Αγίου Πνεύματος. Ήταν ο χώρος που μας διατήρησε ζεστούς με τη θαλπωρή του και τα μπισκοτάκια του κατά τη νύχτα της αστροπαρατήρησης. Εκεί έβρισκε καταφύγιο όποιος δεν άντεχε τον κρύο αέρα της νύχτας. Τώρα είχαμε να πραγματοποιήσουμε ακόμα μια τελευταία αστροπαρατήρηση: να δούμε το άστρο της ημέρας, τον Ήλιο. Οι φοιτητές πρόσθεσαν ειδικό φίλτρο στο τηλεσκόπιό τους για να προφυλαχθεί ο αμφιβληστροειδής μας από τις βλαβερές ακτινοβολίες. Έτσι, με ασφάλεια παρατηρήσαμε τις λιγοστές ηλιακές κηλίδες, σκουρόχρωμες περιοχές στον ηλιακό δίσκο.

Και αφού δεν είχαμε κάτι άλλο να παρατηρήσουμε, βγάλαμε αναμνηστικές φωτογραφίες και περιηγηθήκαμε στον χώρο της κατασκήνωσης αποχαιρετώντας τον: τον Ι.Ν. του Αγίου Πνεύματος που τώρα ήταν ανοιχτός, το εκκλησάκι του Αποστόλου Παύλου, την παιδική χαρά παίζοντας με τα παιχνίδια της. Τέλος αποχαιρετήσαμε τον φύλακα των κατασκηνώσεων και το τριών μηνών παιχνιδιάρικο κουτάβι του γιατί το mini-bus είχε ήδη έρθει και φόρτωνε τα πράγματά μας για το ταξίδι της επιστροφής.

Μόνο λίγες ώρες περάσαμε στις κατασκηνώσεις, κι όμως τόσο πολύ πλουτίσαμε σε εμπειρίες και συναισθήματα που τα μαθήματα του ομίλου Αστρονομίας στο Κέντρο Νεότητας του Αγίου Τίτου μοιάζουν τώρα ξεθωριασμένα, ενώ ανεξίτηλη θα μείνει στη μνήμη μας η βραδιά της Αστροπαρατήρησης.

Ευχαριστούμε πολύ τον Άγγελο Καρακωνσταντάκη για τις καλλιτεχνικές φωτογραφίες με τον έναστρο νυχτερινό ουρανό, τις πάπιες, την ιώδη ίριδα, τον Καψάλη.
Ευχαριστούμε και τα υπόλοιπα μέλη της Αστρονομικής Ομάδας Φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης για την καλή συνεργασία.

Ένας οδηγός για την παρατήρηση του εαρινού ουρανού:
The Smoky Mountain Astronomical Society - Spring Sky Tour